Yeni Medya ile Birlikte Haberciliğin Dönüşümü
İnternet, akıllı telefon ve sosyal medyanın hayatımıza girişiyle nasıl bir dijital dönüşüm yaşadık? “Yeni Medya ile Birlikte Haberciliğin Dönüşümü” içeriğimizle, gazeteden akıllı telefonlara uzanan haber tüketim alışkanlıklarımıza ışık tutuyor; “yeni medya” kavramının habercilik üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini inceliyoruz!
Dijitalleşmenin büyük bir hız kazandığı günümüzde yeni medya kavramı, hayatlarımızın her alanında köklü değişimlere sebep oldu. İletişim teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte sosyal ağlar, yalnızca duygu ve düşüncelerimizi paylaştığımız bir iletişim aracından çok daha fazlası hâline geldi. Bilgi edinme, paylaşma ve hatta satın alma faaliyetlerimizi yeniden şekillendiren bu dijital dönüşüm, habercilik sektöründe de büyük bir değişimin başlangıcı oldu.
21. yüzyılda insanların haber tüketim alışkanlıkları değişirken, habercilik; yeni medyanın dinamik yapısıyla yeniden şekillendi. 2000’li yılların ortasından itibaren, sosyal medyanın hayatlarımıza girmesi ve internet kullanımının artmasıyla, bilgi edinme ve aktarma süreçleri de değişmeye başladı. Gazete ve televizyonlar, eski popülerliğini yitirirken; akıllı telefonlar ve sosyal medya platformları, hayatlarımızın önemli birer parçası hâline geldi.
İnternet, sosyal medya platformları ve mobil cihazlarla karakterize edilen dijital bir ekosistemi ifade eden yeni medya kavramı, günümüzde bilgiyi yayma ve kitlelere ulaştırma hızıyla, habercilik sektörü için de büyük bir avantaj sağladı.
Geleneksel Medyadan Yeni Medyaya
Hızlı ve etkileşimli habercilikle ön plana çıkan yeni medyanın, işlevleri ve özellikleri bakımından geleneksel medyadan farklı bir noktada konumlandığı aşikâr. 90’lı yıllarda internet hayatımıza girene kadar haberleri radyo, televizyon ve gazetelerden takip ederken; internetin hayatımıza dahil oluşuyla anlık haberler ön plana çıkmaya başladı.
2000’li yılların ortasında internet destekli akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla sosyal medya kullanımları arttı ve bilgi tüketim alışkanlıklarının değişmesi ile yeni medya dönüşümü başladı. Gazetelerin manşetlerini ya da televizyonda haber saatlerini beklemek, yerini sosyal medyada ve dijital platformlarda anlık haber takip etmeye bırakırken, kişiler de haberin bir parçası konumuna geldi. Öyle ki kişiler, tek bir tık ile X, Facebook, Instagram ya da TikTok gibi sosyal medya platformlarından anlık olarak bilgi paylaşmaya başladı.
Geleneksel medyada tüketicinin, kendisine iletilen habere hızlı bir şekilde tepki vermesi mümkün değilken, yeni medyanın anında etkileşimli bir yapıda olması, haberciliğin dönüşümünde dikkate değer bir konu. 90’lı yıllardaki gibi bakkaldan gazete alıp, gazetenin basımına yetişen olayları okumak yerine, gözümüzü akıllı telefonlarla açıyor ve gündemden anında haberdar olabiliyoruz. Geleneksel medyanın önceden belirlenmiş yayın saatinden tamamen farklı bir noktada duran yeni medyada, haberin zamanı ve mekânı olmaması, habere erişimi kolaylaştıran unsurlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Yeni Medyanın Haberciliğe Etkileri
Yeni medya dönüşümünün habercilik üzerinde hem olumlu hem de olumsuz birçok etkisi olduğundan söz etmek mümkün. Tek bir tık ile milyonlarca kişiye ulaşabildiğimiz sosyal ağlar hem çok hızlı hem de etkileşimli iletişim imkânlarıyla ön plana çıkıyor. Gelgelelim bu hızın ve etkileşimin avantajları olduğu kadar dezavantajları da var.
Kişiler hem bir bilgiyi paylaşmak hem de o bilgi ile ilgili kamuoyu oluşturmak için sosyal medyadan ve internet platformlarından yararlanır. Bunun sonucunda meydana gelen dezenformasyon ise günümüzde dijital medyanın en büyük problemlerinden biri durumunda. “Bilgi çarpıtma” olarak tanımlanan dezenformasyon, yanlış bilgilerin sosyal medya aracılığıyla hızla yayılması anlamına gelir. Doğru olmayan ya da çarpıtılmış bilgilerin bilinçli bir şekilde sosyal ağlar üzerinden paylaşılması, kişilerin bir konu hakkında yanlış bilgilendirilmesine neden olur.
Günümüzde özellikle sosyal medyada bu dezenformasyonun örneklerine fazlasıyla rastlıyoruz. Geçmişte, bambaşka bir ülkede yaşanmış bir olay; bugün ülkemizde yaşanan başka bir olaydan kesitlermiş gibi paylaşılarak, insanlar yanlış bilgilendiriliyor. Bu da çarpıtılmış bilginin insanları ne denli yanlış yönlendirdiği konusunda önemli bir örnek teşkil ediyor.
Özellikle yapay zekâ teknolojisinin hayatlarımıza girmesiyle birlikte, dijital çağın bambaşka bir boyutuyla tanıştık. Hayatımızı kolaylaştıran yapay zekâ, dezenformasyon için önemli bir araç hâline geldi. Deepfake teknolojisiyle, gerçekliğe oldukça yakın sahte videolar, görüntüler ve sesler ortaya çıkarılması da yeni medyanın dezavantajlarından biri olarak karşımıza çıkıyor.
Yeni medyanın, habercilik üzerindeki olumlu etkilerinden bahsedecek olursak:
Yeni medya araçları sayesinde bilgiyi saniyeler içerisinde paylaşmak, gerektiğinde bu bilgiler üzerinde güncellemeler yaparak bilginin güncel kalmasını sağlamak, geleneksel medyanın aksine yeni medyada düşük maliyetle yüksek bir verim elde etmek mümkündür. Yeni medya araçları sayesinde kişiler, haberi yalnızca okumakla ve tüketmekle kalmaz, aynı zamanda bu haberi deneyimleme imkânı da bulur. Instagram ya da X üzerinden okuduğumuz bir habere, anında yorum yapmak ve belki de katkıda bulunmak yalnızca birkaç dakikamızı alır. Dijital haberler sayesinde her an her yerde gündemden haberdar olmak, hayatımızı bu bilgiler ışığında yönlendirmek mümkündür.
Peki, yeni medyanın habercilik üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek için neler yapabiliriz? Medya okuryazarlığına gereken önemi vermek, bir bilgiyi paylaşmadan önce onun doğruluğunu teyit etmek, okuduğumuz bilgilere kuşkuyla yaklaşmak, gazetecilik etik ve kurallarını bilmek oldukça önemlidir.
İnternet Gazeteciliği
Haberciliğin yeni medya ile büyük bir dönüşüm yaşaması ve yeni medyanın sağladığı imkânlar, internet gazeteciliği kavramını da beraberinde getirdi. Elbette yalnızca internet gazeteciliği değil; sanal, online, dijital gazetecilik gibi kavramlarla da tanışmış olduk.
Gazeteciliğin sınırlarını genişleten yeni medya sayesinde gazeteciler, bilgi verme faaliyetlerini sosyal ağlar üzerinden yürütmeye başladı. Hem web siteleri hem de sosyal medya hesapları üzerinden saniyeler içerisinde kitlelere ulaşan, yeni gelişmeler yaşandıkça haberi kolaylıkla güncelleyebilen gazeteciler, günümüzde internet ortamında habercilik faaliyetlerini yürütmeye devam ediyor.
İnternet gazeteciliği ve yeni medya ile hayatımıza dahil olan tüm bu kavramlar, yeni medyanın habercilikteki gücünü ve önemini de bir bakıma gözler önüne seriyor.
İnternet gazeteciliğinin önemine, bir örnekle değinelim:
Geçmişte ülkemizde yaşanan doğal afetler, internet haberciliğinin ne denli önemli olduğunu gösterdi. Yaşanan yıkıcı depremlerin ardından gazetecilerin, özellikle sosyal medyada kamuoyu oluşturması ve gelişmelerin saniye saniye kişilerle paylaşılması, bireylerin bilinçlenmesi konusunda oldukça önemliydi.
Yeni medya, iletişim konusunda sağladığı imkânlar ve kolaylıklar sayesinde günümüzde haberciliğin vazgeçilmez bir unsuru hâline gelmiş durumda. 20. yüzyıl, gazete ve televizyon haberciliğinin çağı iken, 21. yüzyılda yaşanan bu dijital dönüşümle birlikte internet, mobil cihazlar ve sosyal medya, haberciliğin önemli birer unsuru hâline geldi.